Οσία Μαρία η Αιγυπτία – Εκκλησίες της Σαμαριάς

Οσια Μαρια

η Αιγυπτια

14ος αιώνας

Ο μικρός ναός της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας βρίσκεται περίπου στη μέση του φαραγγιού του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς. Το όνομα του Δρυμού πιθανότατα προήλθε από τον ναό αυτό, που εντοπίζεται λίγο έξω από τον ομώνυμο (εγκαταλελειμμένο πλέον) οικισμό. Οι πληροφορίες που θα παρείχε για τη χρονολόγηση του ναού η κτητορική επιγραφή έχουν χαθεί. Ωστόσο, ο Gerola αναφέρει χάραγμα με χρονολόγηση 1379, πληροφορία που κατατάσσει τον ναό στον 14ο αιώνα.

Πρόκειται για δρομικό μονόχωρο καμαροσκεπή ναό, στεγασμένο με ημικυλινδρική καμάρα χωρίς ενισχυτικά τόξα. Εξωτερικά η στέγη διαμορφώνεται με δίρριχτη κεραμοσκεπή που καλύπτεται με κεραμίδια βυζαντινού τύπου.

Οι συνολικές διαστάσεις του κτίσματος ανέρχονται σε 4,60 x 3,65 x 4,80 μ. (μήκος x πλάτος x ύψος), ενώ η είσοδος στο εσωτερικό επιτυγχάνεται από μια απλή ορθογώνια παραλληλόγραμμη θύρα το ανώφλι της οποίας αποτελείται από απλή ξύλινη δοκό. Το μοναδικό άλλο άνοιγμα που εντοπίζεται στον ναό είναι το παράθυρο της κόγχης του ιερού, που διαμορφώνεται από δυο μικρά τετράγωνα ανοίγματα χωρίς κάποιο γλυπτό διάκοσμο ή άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό.

Το εσωτερικό του ναού κοσμείται με εικονογραφικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει, ως επί το πλείστον, σκηνές από τον Χριστολογικό κύκλο αλλά και μία από τον βίο της Οσίας Μαρίας. Οι τοιχογραφίες, έργα λαϊκού ζωγράφου που δρα στην ύπαιθρο της δυτικής Κρήτης στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα, διακρίνονται για την ικανοποιητική τους ποιότητα και τα ενδιαφέροντα εικονογραφικά θέματα, αλλά έχουν εκτεταμένες φθορές.

Ο ναός έχει υποστεί μικρής έκτασης επεμβάσεις οι οποίες δεν επηρέασαν την αρχιτεκτονική ή τον τοιχογραφικό του διάκοσμο. Σε μεταγενέστερη επέμβαση, αδιευκρίνιστης περιόδου, θα πρέπει να τοποθετηθεί η κατασκευή των εξωτερικών αντηρίδων. Επιπλέον, μια ακόμα επέμβαση, άγνωστο προς το παρόν εάν ταυτίζεται χρονικά με την κατασκευή των αντηρίδων, είναι και η τοξωτή εγχάρακτη λίθινη πλάκα, πάνω από το εξωτερικό ανώφλι της εισόδου. Εκεί εύκολα διαβάζεται και η χρονολογία 1888, η οποία πιθανολογείται ότι σηματοδοτεί και την χρονιά ορισμένων επεμβάσεων.

Ακολούθως, και άλλες επεμβάσεις μικρής έκτασης έλαβαν χώρα, κυρίως αναφορικά με τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του ναού και με τη συντήρηση των εξωτερικών κονιαμάτων.